Жарияланымды жалғастырамыз Ел қаһармандары-біздің жерлестеріміз

Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы

25.05.1924-24.09.2013

Кеңес Одағының батыры

Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы-1-ші Белорус майданының 5-ші соққы армиясының 9-шы Қызыл Тулы атқыштар корпусының 2-ші дәрежелі Суворов ордені 301-ші атқыштар Сталин ордені 1052-ші атқыштар полкінің пулемет ротасының командирі, капитан.

1924 жылы 25 мамырда Ақмола губерниясы Ақмола уезінің Алексеевка болысының Трудовое ауылында дүниеге келген. Қазақ. 7 сыныпты бітірді. Колхозда оқу-үй меңгерушісі болып жұмыс істеді.

Қызыл Әскерде 1942 жылдан бастап. Бір жылдан кейін - 1-ші Түркістан пулемет мектебін бітіргеннен кейін майданға жеке жаяу әскер бригадасының взвод командирі болып жіберілді. Кейінірек жаяу әскер полкінің ротасын басқарды. Солтүстік Кавказда, 4-ші Украин және 1-ші Белорус майдандарында соғысқан. Краснодар өлкесін, Украина, Молдавияны, Батыс Белоруссия, Польшаны азат етуге қатысты. 1944-1991 жылдары ВКП(б)/КОКП мүшесі.

1-ші Белорус майданының 5-ші соққы армиясының 9-шы атқыштар корпусының 301-ші атқыштар дивизиясының 1052-ші атқыштар полкінің пулемет ротасының командирі капитан Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов Висло-Одер шабуыл операциясында ерекше ерлік көрсетті. 1945 жылдың 14 қаңтарында шабуылда, Висла өзенінің алқабында жаудың қорғанысын бұзып, капитан В. А. Тышкевичтің басшылығымен 1052-ші атқыштар полкінің атқыш ротасы кезінде. Выборув поляк ауылының солтүстік-батысына қарай орналасқан "125,7" белгісі бар тактикалық тұрғыдан маңызды биіктікті шабуылдады, пулемет ротасының барлық пулеметшілері капитан Сағадат Нұрмағамбетовтың атқыштар бөлімшелерінің жауынгерлік тәртіптерінде шайқасты. "125,7" биіктігіне ұрыста бір станок пулеметін есептеу жараланды. Капитан Нұрмағамбетов жағдайды бірден бағалап, пулеметтің өзі ұшып, жау қорғанысы бойынша дауыл алауын ашты. Пулемет отымен жабылған атыс тізбектері Штурммен "125,7" биіктігін игеріп, оның үстіне Қызыл Жалау тиеді.

1945 жылдың 15 қаңтарында капитан Нұрмағамбетов Марынки ауылы ауданында Пилица өзенінің ротасын үдетуді ұйымдастырды (Польша, Варка қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 5 км). Рота плацдарммен жаулап алып, оны бекіту келгенге дейін ұстап, 2 күн ішінде 120 гитлершілдік пен 12 от нүктелерін жойып жіберді.

КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1945 жылғы 27 ақпандағы Жарлығымен неміс басқыншыларымен күрес майданында қолбасшылық тапсырмаларын үлгілі орындағаны үшін және бұл ретте көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін капитан Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетовке Ленин орденін және "Алтын Жұлдыз"медалін тапсырумен Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.

Батальон командирі лауазымында майор Нұрмағамбетов Берлин шабуылында тағы да көзге түсті: кюстринск плацдармындағы жау қорғанысының бұзылуы, Шпрее өзенін үдету және Берлин шабуылында. Сол кезде көше ұрыстарында оның батальоны шабуылмен жаудың 9 тірек пункттерін алды, бұл ретте жаудың 450-ден астам жауынгерлері жойылды және тағы 1560 тұтқынға алынды. Комбат осы ұрыстарда жараланып, екінші "Алтын Жұлдыз" медалімен марапаттауға ұсынылды, 99-шы атқыштар корпусы командирінің бұйрығымен Қызыл Ту орденімен марапатталды.

1946 жылдың маусымынан 1949 жылдың қарашасына дейін М. В. Фрунзе атындағы Әскери академияда оқыды. 1949 жылдан кейін жаяу әскер полкінің командирі, әскери-оқу орындарының басқару инспекторы болып қызмет атқарды. 1951 жылдан Түркістан әскери округі штабының жедел бөлімінің аға офицері. 1954 жылдан бастап-мотоатқыштар полкінің командирі, 1958-1961 жылдары-Түрквода орналасқан мотоатқыштар дивизиясы штабының бастығы. 1962 жылы Қазақ КСР Азаматтық қорғаныс штабының басшысы болып тағайындалды. 1969-1981 және 1984-1989 жылдары Орта Азия әскери округі әскерлері қолбасшысының орынбасары. 1981-1984 жылдары Оңтүстік топ қолбасшысының бірінші орынбасары.

1989 жылы округ таратылғаннан кейін соғыс, еңбек және Қарулы Күштер ардагерлерінің Қазақ республикалық кеңесінің төрағасы болды. Сонымен қатар-Қарулы Күштердің ардагерлері мен мүгедектер істері жөніндегі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі комитетінің төрағасы (1990-1992).

1991 жылдың 21 тамызынан 1992 жылдың мамырына дейін-Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қорғаныс комитетінің төрағасы. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі (тәуелсіздік алғаннан кейін бірінші) 1992 жылғы мамырдан бастап 1995 жылғы қазанға дейін.

Қазақстан Президентінің 1994 жылғы 23 мамырдағы Жарлығымен Ұлы Отан соғысы жылдарында көрсеткен ерлігі үшін, Қарулы Күштерді құруға және салуға, елдің қорғаныс қабілетін нығайтуға сіңірген еңбегі және жастарды патриоттық тәрбиелеуге белсенді қатысқаны үшін Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетовке Отан орденін және "Алтын Жұлдыз" медалін (№1) тапсырумен Қазақстан Республикасының Халық Қаһарманы атағы берілді.

1995 жылдың қараша айында әскери қызметтен босатылды. 1995 жылдың қазанынан бастап-Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 8-12-ші шақырылымының депутаты.

Жил в Алма-Ате. 2013 жылдың 24 қыркүйегінде қайтыс болды. Алматы Кеңсай зиратында жұбайымен бірге жерленген.

Генерал-майор (1964).

Генерал-лейтенант (1972).

Қазақстан Республикасы армиясының Генерал-полковнигі (07.05.1992).

Қазақстан Республикасының армия генералы (05.05.1993).

Ленин (27.02.1945), Октябрь Революциясы, Қызыл Ту (31.05.1945), 1-ші (11.03.1985) және 2-ші (31.08.1944) дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, 2-ші Еңбек Қызыл Ту орденімен, 2-ші Қызыл Жұлдыз ордендерімен (10.10.1943, 31.10.1967), 3-ші дәрежелі "КСРО Қарулы Күштеріндегі Отан үшін" (30.04.1975), "Құрмет Белгісі" (03.04.1972), "Отан" орденімен (Қазақстан, 23.05.1994), медальдармен, сондай-ақ шет мемлекеттердің, оның ішінде - (Ресей Федерациясы, 24.08.1995), 3-ші дәрежелі "Богдан Хмельницкий" (Украина, 05.05.2010), "9 сентября 1944 года" (Болгария Халық Республикасы), "Крест Заслуги" (Польша) ордендерімен марапатталған.

Астана, Алматы және Донецк қалаларының Құрметті азаматы (1993). Астана қаласындағы (Қазақстан) Мектеп батырдың атымен аталған.

Шығармалар:

"Лицом к огню" (1984 ж.), Алма-Ата

"Менің алдыңғы өлкем" (1995 ж.).