Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 - 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы

Қазақстан президенті Қасым - Жомарт Тоқаев өз Жарлығымен Қазақстан Республикасының 2022-2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасын бекітті. Осы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұжырымдаманы бекіту Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі «Халық бірлігі және жүйелі реформалар - елдің өркендеуінің берік негізі» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Жалпыұлттық іс-шаралар жоспары шеңберінде өткізілді. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелген. Құжатта Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұрудан қоғамдық сананы түбегейлі өзгертуге, халықтың сыбайлас жемқорлық пен непотизмнің кез келген нысандарын қабылдамауына, алдын алу шараларының басымдығына көшуге бағытталғаны айтылған. Стратегиялық мақсат 2026 жылдың қорытындысы бойынша Transparency International сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексінде 47 балға, 2030 жылға қарай 55 балға қол жеткізу болып табылады.

Құжатта орта мерзімді перспективада шешуді талап ететін мынадай түйінді проблемалар белгіленген:

«Тұрмыстық» жемқорлық. «Трансперенси Қазақстан» қоғамдық қоры жүргізген "2020 жылғы сыбайлас жемқорлық жай-күйінің мониторингі" әлеуметтік зерттеуінің нәтижелері бойынша сыбайлас жемқорлық тұрғысынан сезімтал органдар мен мекемелердің тізбесі жылдан жылға іс жүзінде өзгермейді: мемлекеттік емханалар мен ауруханалар, полиция, жер қатынастары басқармалары, ХҚКО, мемлекеттік балабақшалар мен жоғары оқу орындары. Соңғы үш жылда сыбайлас жемқорлық қылмыс құрылымының едәуір бөлігін парақорлық фактілері алып отыр - 50% - дан астам. Негізгі себептер қатарында: сақталып отырған әкімшілік кедергілер, екі мағыналы және дискрециялық нормалар, мемлекеттік органдардың жеткіліксіз ашықтығы, баламалы (қағаз) негізде көрсетілетін мемлекеттік қызметтер үлесінің жоғары болуы.

Оспанова А. Н